Definicja glikoproteina P1 lub glikoproteina P; białko oporności wielolekowej (ang. P glycoprotein; multidrug resistance protein; multidrug resistance protein 1; MDR1 gene product)

Skrót polski
GpP1

Skrót
GpP1; PGp; MDR1

Opis hasła
Transporter ABC występujacy w błonach plazmatycznych komórek ssaków, o względnej masie cząsteczkowej 170 000. Cząsteczka GpP1 człowieka, jest zbudowana z 1280 reszt aminokwasowych, koduje ją gen MRP1 zlokalizowany na chromosomie 7 (7q21.1). Wzmożona ekspresja glikoproteiny P1 w błonach komórek nowotworowych jest główną przyczyną oporności wielolekowej tych komórek. Glikoproteina P1 występuje również w normalnych komórkach niektórych typów, głównie na apikalnych powierzchniach komórek tkanek pełniących funkcje wydzielnicze (kora nadnerczy, jelito, nabłonek kanalików proksymalnych nerek). Niższym poziomem ekspresji tego białka cechują się komórki śródbłonka kapilar mózgu i jąder, łożyska, płuc, prostaty i żołądka, nabłonka pęcherza moczowego, komórki NK CD-56⁺, komórki macierzyste szpiku kostnego CD34⁺, cytotoksyczne komórki T CD8⁺ i chondrocyty.

Glikoproteina P1 aktywnie eksportuje z komórek ksenobiotyki, wśród nich leki. Białko wykazuje aktywność ATPazy, stymulowaną przez transportowane substraty. Obie domeny wiążące ATP wydają się być niezbędne dla funkcji białka, choć rola, przypadająca każdej z nich w procesie transportu, nie jest jasna. Szereg obserwacji sugeruje, że glikoproteina P1 aktywuje w błonie plazmatycznej kanał chlorkowy uczestniczący w regulacji objętości komórki (początkowo przypisywano nawet samej glikoproteinie P1 funkcję kanału chlorkowego).

Funkcje fizjologiczne GpP1 obejmują udział w barierach przepuszczalności typu bariery krew-mózg i krew-mocz. Sugerowano udział tego transportera w przenoszeniu steroidów i cząsteczek białkowych nie mających sekwencji sygnałowej (sygnalnej), takich jak TNF-a, granzymy i perforyny. Wysoką ekspresję glikoproteiny P1 stwierdzono w chondrocytach znajdujących się w rejonach szkieletu ulegających mineralizacji. Obecność glikoproteiny P1 w nabłonku pęcherza moczowego może chronić ten narząd przed karcynogenami wydalanymi w moczu.

Intrygującą właściwością glikoproteiny P1 jest jej zdolność do transportu bardzo różnych związków hydrofobowych, których cząsteczki nie mają ładunku elektrycznego lub są naładowane dodatnio. Postulowano kilka hipotez mechanizmu działania glikoproteiny P1 sugerujące m.in., że glikoproteina P1 działa jak flipaza, przerzucając hydrofobowe, rozpuszczone w błonie substancje z cytoplazmatycznej połówki dwuwarstwy lipidowej błony do połówki ekstracytoplazmatycznej, skąd mogą dyfundować do przestrzeni pozakomórkowej, bądź działa jako "odkurzacz molekularny", wysysający z dwuwarstwy lipidowej błony ksenobiotyki i usuwający je na zewnątrz komórki.

patrz też: granzymy; perforyny; sekwencja sygnałowa; TNF; transportery ABC