Definicja Stany Pourazowe

Co znaczy STANY POURAZOWE: Lista treści
1 Zwichnięcie
2 Pojęcie
3 Postępowanie
4 Przechowywanie
5 Leczenie
6 Bibliografia
Zwichnięcie Pojęcie
/luxatio partialis, partial luxation/ zerwanie więzadeł okołozębowych zwiększające ruchomość zęba i mogące powodować jego przemieszczenie boczne, podniebienne albo policzkowe /dens mobilis/,
/luxatio totalis, total luxation/ częściowe albo całkowite wysunięcie zęba z zębodołu. Uraz doprowadza do przerwania ciągłości nabłonka dziąsłowego, zerwania włókien ozębnej, uszkodzenia cementu korzeniowego, kości wyrostka zębodołowego i przerwania pęczka naczyniowo-nerwowego. Powodzenie leczenia zależy od czasu jaki minął między całkowitym zwichnięciem zęba a jego ponownym wprowadzeniem w gabinecie lekarza. Wydłużenie tego okresu skutkuje wysuszenie komórek ozębnej.[1]
Postępowanie
Bardzo regularnie zdarza się, iż rodzice przychodzą do gabinetu przechowując ząb zawinięty w chusteczkę doprowadzając do jego wysuszenie i praktycznie przekreślając szansę na uzyskanie pozytywnego wyniku leczenia. Najczęściej dochodzi wówczas po ponownym wprowadzeniu i unieruchomieniu zęba do resorpcji zewnętrznej korzenia. Wybity ząb powinien zostać jak najszybciej z powrotem wprowadzony na własne miejsce. Czasami nie to jest możliwe z racji na strach pacjenta przed bólem albo infekcją. Należy pamiętać by w czasie trzymania albo przemywania zęba, nie dotykać jego korzeni i pozostałych włókien ozębnej. Dlatego także, bezpośrednio po wystąpieniu zwichnięcia całkowitego zęba, jeśli nie ma możliwości ponownego wprowadzenia go na własne miejsce, należy przechowywać go w ślinie, mleku, soli fizjologicznej, wodzie kokosowej, preparatach Viaspan, Save-A-Tooth, Gatorade, Propolis i jak najszybciej zgłosić się do stomatologa.
Najlepsze rezultaty uzyskuje się w razie zęba wprowadzanego ponownie w ciągu 30 min. i posiadającego otwarty otwór wierzchołkowy /niezakończony rozwój korzenia/. W tych okolicznościach odsetek powodzeń leczenia wynosi od 85-97%. Wówczas możliwe jest jego powtórne unaczynienie. Komórki przyzębia nie umieją przetrwać poza jamą ustną dłużej niż 60 min.. Im dłuższy czas przebywania zęba poza jamą ustną, w szczególności w suchym środowisku, tym wyższy odsetek powikłań po replantacji.
Przechowywanie
Substancje w jakich powinien być przechowywany kompletnie zwichnięty ząb powinny być sterylne, posiadać właściwe pH i osmolarność.
woda - ma niewłaściwe pH /jest hipotoniczna/ i osmolarność, nie zawiera substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowej funkcji komórek ozębnej, prowadzi więc do szybkiego rozpadu komórek ozębnej,
ślina - jest lepsza niż woda, gdyż posiada właściwe pH, jednak ma niską osmolarność i może być potencjalnym źródłem zakażenia bakteryjnego, mimo to zawiera substancje odżywcze niezbędne do prawidłowej funkcji komórek ozębnej,
sól fizjologiczna - ma właściwe pH i osmolarność, jednak nie zawiera substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowej funkcji komórek ozębnej, ząb może być w niej przechowywany maksymalnie 2 godziny,
mleko - ma właściwe pH i osmolarność, zawiera odpowiednie substancje odżywcze, spośród powszechnie dostępnych środków jest w najwyższym stopniu rekomendowana,
płyn
substancje odżywcze
pH
osmolarność
woda
X
X
X
ślina
V
V
X
sól fizjologiczna
X
V
V
mleko
V
V
V
Ze wszystkich preparatów do przechowywania kompletnie zwichniętych zębów w najwyższym stopniu sugerowany poprzez Amerykańskie Stowarzyszenie Endodontów jest zrównoważony roztwór soli Hanka /HBSS, Hank's balanced salt solution/ popularny jako "Save-A-Tooth". to jest zwykła sól fizjologiczna wykorzystywana do wspomagania wzrostu różnego rodzaju komórek. Jego osmolarność i pH wynoszące 7,2 są idealne. Jest nietoksyczny, biozgodny, zawiera chlorek sodu, glukozę, chlorek potasu, wodorowęglan sodu, fosforan magnezu, chlorek wapnia, chlorek magnezu, siarczan magnezu. Obecność glukozy, wapnia i magnezu ułatwia regenerację zniszczonych komórek ozębnej. Preparat "Save-A-Tooth" umożliwia przechowywanie kompletnie zwichniętych zębów nawet poprzez 2 lata.
Leczenie
Replantacja
Utrzymywacz Przestrzeni
Most Kompozytowy
Most Porcelanowy
Implant
Bibliografia
↑ Hiremath G., Kidiyoor K.H.: Journal of Investigative and Clinical Dentistry, 2011, 2, 2, 89-94
Wybicie Zobacz Zwichnięcie
Wklinowanie /inclusio dentis,intrusion,intruzja/ wtłoczenie zęba do jamy torbieli,w szczelinę złamania kości,do zębodołu doprowadzające do złamania wyrostka zębodołowego,
w razie zębów z niezakończonym rozwojem korzeni,możliwe jest ich powtórne wyrżnięcie,jednak jeżeli przemieszczenie jest większe niż 6mm,należy przeprowadzić repozycję chirurgiczną elastycznym szynowaniem poprzez 1-2 tygodnie,
zęby z zakończonym rozwojem korzeni wymagają leczenia ortodontycznego,
Lista treści
1 Złamania
2 Złamania Poziome
3 Klasyfikacja Ellisa
4 Złamanie Pionowe
Złamania jednoodłamowe,
wieloodłamowe,
bez przemieszczenia,
z przemieszczeniem,
następstwo urazu:
resorpcja zewnętrzna/wewnętrzna,
nierówność szpary ozębnej,
zębiniaki,
ankyloza,
przebudowa struktury kości zębodołu,
zwyrodnienie włókniste kości,
zaburzenie rozwojowe,
nawarstwianie cementu,
uszkodzenie miazgi bez złamania
przerwanie naczyń w rejonie otworu wierzchołkowego,do czasu ponownego wystąpienia reakcji może upłynąć nawet rok,
pęknięcie szkliwa
złamanie obejmujące szkliwo
może wymagać jedynie wygładzenia
złamanie obejmujące zębinę
wywołuje bardzo sporą wrażliwość,wymaga szybkiego wypełnienia,w celu uniknięcia zakażenia miazgi,
złamanie obejmujące miazgę
w zębach z ukończonym rozwojem korzenia należy przeprowadzić leczenie kanałowe,
w zębach z nieukończonym rozwojem korzenia należy przeprowadzić usunąć miazgę komorowę i zaopatrzyć miazgę preparatem z wodorotlenku wapnia,
złamanie obejmujące korzeń
jeżeli dojdzie do złamania pionowego korzenia o niewielkiej długości w rejonie wierzchołka korzenia należy założyć jak najszybciej szynę w celu unieruchomienia korony,
wypadnięcie zęba
należy jak najszybciej wprowadzić ząb do zębodołu i założyć szynę na dwa miesiące.po dwóch tygodniach od urazu powinno zostać przeprowadzone leczenie kanałowe,

jeżeli ząb znajdował się poza jamą ustną dłużej niż 30 min. i uległ wysuszeniu,dochodzi do resorpcji korzenia,
zespół pękniętego zęba
przy niecałkowitym pęknięciu z niewykrywalną ruchomością guzków lecz obecnym przy nagryzaniu ostrym i długotrwałym bólu widoczne jest przy naświetlaniu włosowate pęknięcie,ząb należy zaopatrzyć onlayem,
Złamania Poziome
Klasyfikacja Ellisa
Złamanie Pionowe
ekstrakcja zęba,
Nieprawidłowości zębów.
Postępowanie stomatologiczne zależy od typu wady i jej intensywności. Wady tkanek twardych wtedy stanowią problem kliniczny, gdy pogarszają wygląd estetyczny, osłabiają funkcję zęba bądĽ zwiększają podatność na próchnicę i urazy. Nieestetyczne zmętnienia szkliwa można pokryć wykorzystując techniki służące poprzez tak zwany stomatologię kosmetyczną. Hipoplazje szkliwa wymagają odbudowy materiałami złożonymi. W sytuacjach przebarwień zębów po-stępowanie bywa żmudne, nie zawsze skuteczne, lecz należy spróbować w pierw­szej kolejności metod wybielania zębów, a w następnej pokrywania ich materiałami złożonymi albo specjalnymi licówkami. Najtrudniejsze jest zabez­pieczenie zębów w sytuacjach dziedzicznego niedorozwoju szkliwa i zębiny. W niedorozwoju szkliwa można spróbować odbudowywać odpryskujące fragmenty materiałami złożonymi, albo należy zakładać korony kosmetyczne. W niedorozwoju zębiny jedynym zabezpieczeniem przed postępującym ściera-
niem są korony protetyczne. We wszystkich typach wad istotne jest prze_strzeganie zasad profilaktyki próchnicy, czyli utrzymanie dobrej higieny i wykorzystywanie intensywnych zabiegow miejscowego fluorkowania (profesjonalnego i domowego).
Urazowe uszkodzenia zębów
W efekcie zadziałania nagłych urazów mechanicznych może nastąpić pęknięcie, złamanie albo zwichnięcie zębów.
Powody uszkodzeń mogą być różne. Do 3 roku życia urazy zębów są wywołane najczęściej upadkiem albo uderzeniem twardym przedmiotem o ząb. Sprzyjają temu intensywny rozwój ruchowy przy niepełnej umiejętności koordynacyjnej i braku zdolności oceny sytuacji. Dlatego urazy zębów mlecznych stwierdza się aż u 30% dzieci (wg Andreasena). Zęby stałe najczęściej ulegają urazom pomiędzy 7 a 12 rokiem życia. W tym wieku także upadek z uderzeniem zębami o twarde podłoże jest najczęstszą powodem uszkodzenia. W dalszej kolejności wymieniane są: sport, uderzenia twardym przedmiotem i wypadki komunikacyjne. Sprzyjają urazom: protruzja zębów siecznych gór­nych i niesprawność fizyczna.
Urazy zębów stałych zanotowano u 22% dzieci, podwójnie częściej u chłopców niż u dziewcząt (wg Andreasena). Urazom ulega zwykle pojedynczy ząb, rzadziej dwa albo kilka zębów jednocześnie. Centralne zęby sieczne w szczęce są najczęściej narażonymi zębami.
Klasyfikacje urazowych uszkodzeń zębów są liczne i różnorodne. Brak pośród nich klasyfikacji doskonałej. Do w najwyższym stopniu popularnych należy klasyfikacja wg Ellisa, która uwzględnia podział urazów na 9 klas:
Klasa I złamanie korony zęba w obrębie szkliwa.
Klasa II złamanie korony zęba w obrębie szkliwa i zębiny. Klasa III złamanie korony zęba z obnażeniem miazgi.
Klasa IV uraz prowadzący do utraty żywotności miazgi, bez złamania albo ze złamaniem korony zęba.
Klasa V całkowite zwichnięcie zęba.
Klasa VI złamanie korzenia.
Klasa VII zwichnięcie częściowe zęba.
Klasa VIII złamanie korony w rejonie szyjki zęba.
Klasa IX uszkodzenie zębów mlecznych.
Złamania korony zęba
Spośród wszystkich rodzajów uszkodzeń zębów stałych złamania w obrębie korony stanowią 26-76 %. pośród nich wyróżnia się następujące stany:
1. Nadłamanie korony występujące wówczas, gdy zdarzy się przerwanie ciągłości szkliwa bez utraty struktury zęba. Makroskopowo można je dostrzec jako pęknięcie szkliwa (przy dobrym oświetleniu i oczyszczeniu powierzchni zęba). Mogą wystąpić dolegliwości bólowe pod wpływem zimna i bodĽców chemicznych. Wymagane jest wykorzystywanie związków fluoru miejscowo i badań kontrolnych miazgi.
2. Złamanie korony w obrębie szkliwa wymaga jedynie wygładzenia ostrych brzegów zęba i fluorkowania powierzchni złamania. Czasem należy prze-prowadzić korektę zęba jednoimiennego,

jeżeli wymagają tego względy estetycz­ne. W niektórych sytuacjach (przy większych odpryskach szkliwa) istnieje potrzeba odbudowy korony materiałem złożonym. Zasadą jest rutynowa obserwacja kliniczna.
3. Złamanie korony zęba w obrębie szkliwa i zębiny powinno być jak najszybciej zabezpieczone z racji na obnażenie kanalików zębinowych. to jest szczególnie istotne w zębach młodych, niedojrzałych. Zabezpieczenie doraĽne polega na pokryciu zębiny preparatem wodorotlenkowo-wapniowym, tlenkiem cynkowo-eugenolowyrn albo cementem z zastosowaniem ( albo bez) korony tymczasowej. Stałe zabezpieczenie polega na pokryciu zębiny (przy głębokim jej obnażeniu zawsze preparatem wodorotlenkowo-wapniowym) najlepiej cemen­tem glass-jonomerowym i odbudowie uszkodzonej korony materiałem złożo_
nym.
4. Złamanie korony zęba z linią złamania przebiegającą w kontakcie z miazgą może mieć różną postać. Wybór sposoby postępowania zależy przede wszystkim od rozległości obnażenia miazgi, stanu miazgi, stadium rozwoju korzenia, stanu tkanek okołowierzchołkowych, czasu zgłoszenia się pacjenta po urazie i stanu higieny j. ustnej. Celem leczenia jest zachowanie żywej miazgi, co jest szczególnie istotne w zębach z nie zakończonym rozwojem. Można to osiągnąć stosując bezpośrednie pokrycie miazgi ( albo amputację przyżyciową.
Utrata żywotności miazgi następująca z powodu urazu jest zaleceniem do
antyseptycznego leczenia kanałowego.
Złamania koronowo-korzeniowe stanowią ok. 5% urazowych uszkodzeń zębów i mogą być nie powikłane (obejmując szkliwo, zębinę i cement) i powikłane (dodatkowo obejmując miazgę).
w razie nie powikłanego złamania, gdy linia złamania przebiega blisko szyjki zęba, istnieje sposobność odbudowy brakującej części, po uprzednim usunięciu ruchomego fragmentu zęba. Złamania powikłane tylko w bardzo nielicznych sytuacjach pozwalają wykorzystać korzeń zęba do odbudowy protetycznej korony po wcześniejszym przygotowaniu chirurgicznym (gingiwektomia, osteotomia) umożliwiającym leczenie endodontyczne i protetyczne. Większość złamań koronowo-korzenio­wym rokuje Ľle i kończy się ekstrakcją zęba.
Złamanie korzenia spotyka się w 0,5 do 7% wszystkich uszkodzeń zębów stałych, najczęściej w wieku od 11 do 20 lat, przeważnie w zębach siecznych centralnych w szczęce. Złamania korzenia podłużne i skośne Ľle rokują i najczęściej wymagają usunięcia zęba. W złamaniach poprzecznych powodzenie zależy od umiejscowienia linii złamania: w środkowej ( albo wierzchołkowej części korzenia prognoza jest pomyślniejsza, w przykoronowej części jest mniej pomyślna.
Warunkiem powodzenia leczenia jest wczesne i dobre unieruchomienie. Szyna unieruchamiająca powinna obejmować przynajmniej po 2 zęby sąsiednie i pozos­tać na nich poprzez moment od 8 do 12 tygodni. Wymagana jest staranna kontrola jej stanu i ewentualne korekty. Obserwacja kliniczna i radiologiczna jest bardzo istotna nie tylko w czasie noszenia szyny, ale także poprzez kilka kolejnych lat.
w razie obumarcia miazgi w części koronowej korzenia ( albo w obu fragmentach korzenia sposobem z wyboru jest przeleczenie kanału przy zastosowaniu wodorotlenku wapnia.
Zwichnięcia zębów
Zwichnięcia zębów podzielone są na częściowe i całkowite. Najczęściej dotyczą zębów siecznych przyśrodkowych w szczęce, rzadziej zębów siecznych w żuchwie. Niekiedy stanowi temu towarzyszą złamania korony ( albo korzenia. Rozpoznaje
się je na podstawie badania klinicznego i radiologicznego.
Zwichnięcia częściowe
Mają 5 różnych postaci:
- Wstrząs zęba jest urazem przyzębia bez wyraĽnego powiększenia ruchomości zęba i bez jego przemieszczenia. Objawia się słabą reakcją bólową w czasie opukiwania pionowego ( albo poziomego i czasem wrażliwością w czasie zwierania szczęk. Postępowanie lecznicze ogranicza się do okresowych badań klinicznych i radiologicznych i ewentualnego wyłączenia zęba ze zgryzu.
- Nadwichnięcie zęba cechuje zwiększona ruchomość zęba bez przemieszczenia. Stwierdza się dodatnią reakcję ozębnej na opukiwanie, czasem ból w czasie nagryzania i rzadko krwawienie ze szczeliny dziąsłowej, wskazują­ce na uszkodzenie tkanek przyzębia. Postępowanie zależy od stopnia nadwich­nięcia. Konieczne jest okresowe badanie kliniczne i radiologiczne w każdym przypadku, jedzenie miękkich pokarmów i płukanie j. ustnej roztworami dezynfekującymi. W sytuacjach znacznej ruchomości - wykorzystanie unieruchomienia zęba na moment 1 do 2 tygodni.
- Wtłoczenie w głąb tkanek jest przemieszczeniem zęba wzdłuż jego osi długiej w kierunku dowierzchołkowym korzenia z towarzyszącym zmiażdżeniem ( albo nawet złamaniem kości wyrostka zębodołowego. Jest najcięższym typem zwichnięcia.
- Wysunięcie zęba z zębodołu jest także przemieszczeniem zęba wzdłużnego osi długiej, ale w kierunku odwrotnym niż przy wtłoczeniu zęba.
- Przemieszczenie boczne charakteryzuje się przemieszczeniem zęba w dowolnym kierunku od *ego osi długiej, z częstym powikłaniem w formie złamania i ściany zębodołu.
Postępowanie
w razie wtłoczenia, wysunięcia ( albo przemieszczenia bocznego zęba zależy od stopnia uszkodzenia tkanek przyzębia. Poglądy w tej sprawie są różne. Najczęściej jest wymagane ustawienie zęba w prawidłowej pozycji i unieruchomienie poprzez moment 2 do 4 tygodni,

jeżeli pacjent zgłosi się natychmiast po urazie. jeśli zgłosi się póĽniej niż 48 godz. po wypadku i ząb jest dobrze umocowany w wymuszonej pozycji, lepiej jest pozostawić ząb w tej pozycji, a następnie przeprowadzić leczenie ortodontyczne. Zęby wtłoczone stanowią najtrudniejszy problem dla lekarza i dlatego proponuje się 3 roz­wiązania:
- Pozostawienie zęba w przymusowej pozycji w oczekiwaniu na samoistne wysunięcie się zęba z zębodołu i przyjęcie wcześniejszej pozycji. Takie postępowanie jest możliwe przy niewielkim wtłoczeniu i nie zakończonym rozwoju korzenia.
- Leczenie chirurgiczne, polegające na tym, iż w znieczuleniu miejscowym kleszczami należy umiejscowić koronę w jej prawidłowym położeniu. Jest rekomendowane przy głębokim wtłoczeniu korzenia do tkanek miękkich przedsionka j. ustnej ( albo nozdrzy.
- Leczenie ortodontyczne jest proponowane przy głębokim wtłoczeniu uniemożliwiającym dostęp do komory zęba. Leczenie ortodontyczne ma na celu jak najszybsze ustawienie zęba w prawidłowej pozycji i utworzenie dostępu do komory przy ewentualnej potrzebie leczenia endodontycznego.
Konieczna jest kontrola kliniczna i radiologiczna poprzez kilka lat. Należy także podkreślić potrzebę wzmożonej troski o higienę j. ustnej bezpośrednio po urazie i poprzez cały moment noszenia unieruchomienia.
Zwichnięcie całkowite
Występuje wówczas, gdy ząb traci kontakt z zębodołem. Najczęściej zdarza się u dzieci w wieku 7-10 lat. Zwykle towarzyszą im urazy innego stopnia w zębach sąsiednich. Leczenie zębów zwichniętych kompletnie polega na replantacji z zachowaniem miazgi zęba ( albo po przeleczeniu kanałowym poza jamą ustną. Ząb należy dokładnie zbadać, przemyć roztworem fizjologicznym i pozostawić na powierzchni korzenia resztki ozębnej. W znieczuleniu miejscowym prze-prowadza się badanie zębodołu i wyrostka zębodołowego, a następnie usuwa się skrzep z zębodołu i umieszcza w nim ząb w prawidłowej pozycji. Warunkiem prawidłowego postępowania jest dobre unieruchomienie replantowanego zęba na moment 1 do 2 tygodni. Zaleca się lekką dietę, systematyczne zabiegi higieniczne i kontrole co 3-4 dni do chwili zdjęcia unieruchomienia.
Uwaga!
- Zęby z nie uformowanym wierzchołkiem korzenia mają sporą szansę rewaskularyzacji, zatem lepiej replantować je z zachowaniem miazgi.
- Zęby z ukończonym rozwojem zaleca się przeleczyć kanałowo poza jamą ustną.
- Do momentu replantacji najlepiej przechowywać ząb w ślinie, w przedsionku j. ustnej pacjenta (ewentualnie w mleku).
Następstwa przewlekłych urazów mechanicznych Atrycja
Charakteryzuje się utratą twardych tkanek zębów z powodu ich wzajemnego oddziaływania. Fizjologiczna atrycja jest stopniową i systematyczną utratą tkanek zębów postępującą z wiekiem w następstwie naturalnego żucia. Wy-stępuje w miejscach prawidłowego kontaktu zębów żuchwy i szczęki: w zębach przednich górnych na powierzchniach podniebiennych, a w zębach dolnych _ na powierzchniach wargowych. W zębach trzonowych i przedtrzonowych górnych ścierają się guzki podniebienne, a dolnych policzkowe. Zwykle nie wymaga interwencji stomatologicznej. Patologiczna atrycja dotyczy pojedyn­czych zębów, lub grupy zębów, i jest wywołana niepoprawną funkcją ( albo pozycją tych zębów. W patologicznej atrycji starcie występuje szybciej, może dojść do nadwrażliwości w czasie żucia i na bodĽce chemiczne i termiczne, a następnie do zapalenia, nawet do martwicy miazgi. Makroskopowo stwierdza się starcie tkanek, z cienką warstwą szkliwa na obwodzie i obnażoną żółtawą zębiną w środku, ciemniejszą w centrum. Tkanki są gładkie i twarde.
Postępowanie zależy od występujących objawów: nadwrażliwość można znieść preparatami fluoru (lakiery, pędzlowanie żelem ( albo roztworem), powik­łania miazgowe w zależności od wskazań. Przede wszystkim należy chronić zęby przed patologiczną funkcją (eliminacja parafunkcji zębowych, przeciążeń zgryzowych, wad zgryzu).