Definicja antysensowne małe jąderkowe U RNA lub małocząsteczkowe jąderkowe U RNA kodowane w intronach genów białek (ang. anti-sense U small nucleolar RNAs)

Skrót
anti-sense U snoRNA

Opis hasła
Synteza antysensownych jąderkowych snoRNA zachodzi podczas transkrypcji genów macierzystych przez polimerazę RNA II. Podczas tego procesu odcinki odpowiadające cząsteczkom U są wycinane z intronów pre-mRNA (Rys. 1). Geny pierwotne mogą kodować w sąsiadujących intronach różne snoRNA, bądź jeden lub kilka wariantów jednego rodzaju. Mogą one być kodowane w intronach odmiennych genów, a także liczba kodujących je intronów w genach białek oraz ich lokalizacja może ulec zmianom. Większość tak powstałych U snoRNA cechuje obecność odcinków (jednego lub dwóch o długości 10-12 nukleotydów) komplementarnie oddziałujących z domenami o silnie konserwatywnej strukturze drugorzędowej, tj. regionem rdzeniowym (ang. core region) 18S i 25/28S rRNA. Odcinki zdolne do parowania z transkryptami polimerazy RNA I w obrębie opisywanych snoRNA, które nazywa się również antysensownymi, usytuowane są w bezpośrednim sąsiedztwie zakończeń 5' (motyw C lub D) lub 3' ich cząsteczek. Z analiz termodynamicznych wynika, że oddziaływania snoRNA-pre-rRNA są trwalsze niż wewnątrzcząsteczkowe interakcje rRNA-rRNA lub snRNA-pre-mRNA.
"Intronowe" pochodzenie dużej grupy jąderkowych RNA przypisuje się doświadczeniom Liu i Maxwella (Nucleic Acids Res. 1990, 18, 6565), którzy donieśli o odrębnej drodze powstawania U14 snoRNA z intronów białka szoku cieplnego hsc70 myszy, bez wykorzystania typowych U RNA promotorów. Wnikliwe śledzenie prac o RNA bez charakterystycznej "czapeczki" - 2,2,7-trimetyloguanozyny, kodowanych przez introny genów białka rybosomów L1 Xenopus laevis wskazuje ich nieco wcześniejsze wykrycie (Caffarelli et al., EMBO J., 1987, 6, 3493). Wykorzystanie prostego modelu doświadczlnego jakim są jądra komórkowe oocytów X. laevis, w których po injekcji prekursorowych transkryptów zachowuje się zdolność dokładnego usuwania intronów z egzogennych pre-mRNA hsc70, białek rybosomowych S3 i L1 oraz białka RCC1 udowodniło unikatowe pochodzenie odpowiednio: U14, U15, U16 i U17 snoRNA. Dotychczas zidentyfikowano ponad 50 przedstawicieli antysensownych snoRNA; wszystkie charakteryzuje obecność motywów strukturalnych C i D. Analiza odcinków komplementarnych snoRNA do pre-rRNA zasugerowała związek między oddziaływaniami tych regionów, a metylacją transkryptów polimerazy RNA I. Oszacowano, że u kręgowców, w dojrzałych cząsteczkach rRNA budujących rybosomy występuje ponad 100 metylowanych nukleotydów (głównie na 2' hydroksylu rybozy). Wykazano, że w większości badanych snoRNA kodowanych w intronach białek, w tworzących się dupleksach snoRNA-pre-rRNA metylacji ulega zawsze piąty nukleotyd powyżej motywu strukturalnego D (D'). Metylacja rybozy zachodzi albo w pierwotnym transkrypcie polimerzy RNA I albo w skróconych formach pre-rRNA w jąderku. Choć jak dotąd nie poznano roli metylacji rybozy w rRNA, to pojawiają się sugestie, że może mieć znaczenie w biogenezie i stabilizacji rybosomów. Pełnienie funkcji wyznaczników metylacji pierwotnego transkryptu pre-rRNA przez antysensowne snoRNA, dla których podstawową właściwością jest wiązanie się z fibrylarną rodzi pytania, m.in. czy udział tych cząsteczek sprowadza się do fukcji "drogowskazu" dla enzymu metylującego, czy wiąże się z ich aktywnością katalityczną? Ostatnio pojawiły się sugestie, że większość antysensownych snoRNA uczestniczy w prawidłowym zwijaniu długiej cząsteczki RNA syntetyzowanego przez polimerazę RNA I.